Mechelse school krijgt eerste papierautomaat om kinderen weer met pen en papier te laten schrijven
Kinderauteur Marc de Bel onthult automaat op Dag van de Geletterdheid
Een automaat waar geen snacks of frisdrank uitkomt, maar stapels vers papier. Basisschool GO! Shil in Mechelen heeft de primeur: vanaf 8 september krijgen alle leerlingen er een schooljaar lang gratis schrijfpapier. Het idee is eenvoudig, maar de bedoeling groot: kinderen opnieuw vaker laten schrijven, tekenen en noteren. Geen overbodige luxe, want de geletterdheid van Vlaamse kinderen gaat alarmerend achteruit. Tussen 2009 en 2022 ging de PISA-score voor leesvaardigheid in Vlaanderen maar liefst met 36 punten omlaag: meer dan dubbel zoveel als het gemiddelde van de OESO‑landen (‑17 punten). Ook concentratie, kritisch denken en informatieverwerking staan onder druk. De actie kadert in een bredere oproep om het schrijven met de hand opnieuw een prominente plaats te geven in onderwijs, bedrijven en beleid. De officiële aftrap volgt, niet toevallig, op de Dag van de Geletterdheid, wanneer bestsellerauteur Marc de Bel de automaat onthult en de leerlingen meeneemt in de wereld van verhalen en verbeelding.
Papier als basisrecht
In GO! Shil wordt papier vanaf nu even vanzelfsprekend als water of een tussendoortje. De nieuwe automaat wordt een schooljaar lang continu gevuld met gratis schrijf- en schetspapier. Zo kunnen leerlingen altijd en zonder drempel schrijven, tekenen en noteren. Dankzij deze stap worden de kinderen ‘schrijfstrijders’: jonge ambassadeurs van het geschreven woord, die opnieuw het nut en plezier van pen en papier ontdekken.
“Net zoals kinderen recht hebben op gezond drinken en eten, moeten ze ook toegang krijgen tot de middelen waarmee ze hun verbeelding en leervermogen voeden”, zegt Gert Cielen, CEO van Belgische schriftenproducent Aurora. “Als het er altijd is, wordt de drempel om écht te gaan schrijven veel lager. Dat is belangrijk, want schrijven helpt kinderen om hun gedachten te ordenen, creatief te zijn en beter te onthouden wat ze leren. Bovendien geeft het hen het gevoel dat hun ideeën de moeite waard zijn om op papier te zetten. Dat gevoel wil je vasthouden en versterken.”
Als initiatiefnemer koos Aurora voor een automaat om papier niet alleen beschikbaar te maken, maar ook belevenis te geven. “Kinderen halen er zelf hun papier uit, net als bij een snackautomaat. Een klein ritueel dat papier tastbaar en waardevol maakt. Zo voelen ze zich betrokken én trots’, aldus Cielen.
Ook voor de schooldirecteur is dit een bijzondere stap. “We zijn supertrots dat wij de eerste school zijn met een papierautomaat”, zegt Willem Mestdagh, directeur van GO! Shil. “Elk vel papier kan het begin zijn van iets groots. Nu onze kinderen er altijd toegang toe hebben, krijgen hun ideeën alle ruimte om te groeien en kunnen we hun schrijfvaardigheid elke dag versterken.”
Het stadsbestuur van Mechelen benadrukt eveneens het belang van dit initiatief. “Door de schermtijd in de klas terug te dringen en opnieuw de pen op te nemen, versterken we de kwaliteit van ons onderwijs en het welzijn van onze leerlingen. Met deze papierautomaat maken we lezen, schrijven en leren voor elk kind vanzelfsprekender. Investeren in geletterdheid is investeren in gelijke kansen: kinderen die vlot kunnen lezen en schrijven, staan sterker in hun schoolloopbaan, hun latere jobkansen én hun plaats in de samenleving. Dit is een klein gebaar met een grote impact op de toekomst van onze Mechelse kinderen”, zegt Sabe De Graef, schepen van Onderwijs in Mechelen.
Ambassadeur Marc de Bel
Vlaanderens geliefdste jeugdauteur, Marc de Bel, treedt op als ambassadeur van de campagne. De geboren Kruishoutenaar was jarenlang meester in het vierde leerjaar, een rol die zijn gevoel voor taal en verbeelding al vroeg aanwakkerde. In 1986 publiceerde hij zijn eerste boek ‘Het ei van oom Trotter’ en sindsdien bruist zijn carrière: meer dan 200 titels rijk, waaronder klassiekers als ‘De zusjes Kriegel’, ‘Blinker’ en ‘De Boeboeks’. Zijn verhalen zijn verfilmd, bekroond en generaties kinderen meegegeven als leesplezier voor het leven.
“Een blad papier is het begin van elk avontuur”, zegt Marc de Bel. “Het is als een deur naar nieuwe werelden vol magie, een plek waar ideeën tot leven komen, als een witte zee of een dito wolk, waarin men heerlijk kan wegdromen. Ik ben blij dat we kinderen opnieuw deze kans bieden.”
Schrijven met pen en papier: bewezen kracht
Wetenschappelijk onderzoek laat geen twijfel: wie schrijft met de hand verwerkt informatie dieper, onthoudt beter en ontwikkelt sterker analytisch denken. Een studie van de Norwegian University of Science and Technology toont aan dat handgeschreven notities complexere hersenactiviteit uitlokken dan typen. Daardoor worden verbanden sneller gelegd, blijft kennis langer hangen en kan informatie makkelijker worden toegepast.
Aurora’s eigen whitepaper bevestigt dat beeld: in een enquête onder meer dan 1.600 studenten en 173 docenten gaf negen op de tien studenten aan liever op papier te leren dan digitaal. Niet alleen omdat het prettiger werkt, maar omdat het hen helpt bij bewezen effectieve leerstrategieën zoals samenvatten, conceptmappen maken, tekenen, verbeelden, zelftesten en het uitleggen van de leerstof aan zichzelf of anderen. Studenten die deze technieken op papier toepassen, onthouden de leerstof aantoonbaar beter en maken complexere verbanden.
Ook internationaal groeit de aandacht voor de rol van papier. In Zweden besliste onderwijsminister Lotta Edholm recent om schermen in de klas te beperken en opnieuw te investeren in handboeken en schrift, als antwoord op het dalende leesniveau.
“Digitale hulpmiddelen zijn waardevol, maar mogen nooit de basis verdringen”, onderstreept Cielen. “Schrijven met de hand traint niet alleen de hersenen, het stimuleert creativiteit, helpt bij het ordenen van gedachten en kan zelfs stress verlagen. Dat is onbetaalbaar in een wereld die steeds sneller draait.”
Onderzoek toont aan dat schrijven met pen en papier niet alleen het leerproces versterkt, maar ook het mentaal welzijn bevordert en creativiteit stimuleert.
Van automaat naar maatschappelijk debat
De papierautomaat in GO! Shil is het eerste hoofdstuk van een groter verhaal. Aurora wil steeds meer scholen bereiken, zodat kinderen overal in Europa zich kunnen ontplooien als creatieve en trotse schrijfstrijders.
“Als we kinderen weer leren om krachtige schrijfstrijders te zijn, versterken we niet alleen hun taalvaardigheid, maar ook hun zelfvertrouwen, creativiteit en kritisch denken”, aldus Gert Cielen.
Orane Bellemans